Nowe przepisy podatkowe dla fundacji rodzinnej – praktyczne podsumowanie
Nowe zasady opodatkowania fundacji rodzinnej już od 2026 roku. Lock-up aktywów, brak zwolnienia z CIT i dodatkowe obowiązki podatkowe. Przeczytaj, co musisz wiedzieć przed końcem 2025 roku.
Wprowadzenie
Od 1 stycznia 2026 r. wejdą w życie nowe zasady opodatkowania fundacji rodzinnej. Projekt nowelizacji ustawy o CIT, opublikowany pod koniec sierpnia 2025 r., znacząco modyfikuje dotychczasowe zasady funkcjonowania tej instytucji. Celem ustawodawcy jest uszczelnienie systemu i ograniczenie optymalizacji podatkowych.
Dla fundatorów i beneficjentów oznacza to konieczność starannego planowania działań jeszcze przed końcem 2025 r. Poniżej przedstawiamy najważniejsze zmiany podatkowe, które zaczną obowiązywać od początku 2026 r.
Kluczowe zmiany od 2026 roku
1. Lock-up aktywów (3-letni okres „zamrożenia”)
Na dzień dzisiejszy majątek fundacji rodzinnej może być zbywany bez podatku CIT, o ile nie został wniesiony do fundacji rodzinnej wyłącznie z zamiarem jego zbycia. Taka regulacja ma przeciwdziałać instrumentalnemu wykorzystaniu fundacji rodzinnej, polegającemu na wnoszeniu składników mienia do fundacji rodzinnej wyłącznie w celu ich późniejszego zbycia bez podatku. W obecnym brzmieniu przepis ten jest jednak dalece nieprecyzyjny z uwagi na swój ocenny charakter. Stąd też budzi wiele wątpliwości wśród podatników i rodzi spory z organami skarbowymi.
Od 2026 r. zwolnienie z CIT będzie przysługiwać dopiero po upływie 3 lat od końca roku kalendarzowego, w którym dane aktywo wniesiono do fundacji rodzinnej. Zmiana, choć zwiększa pewność obrotu gospodarczego wśród podatników, niesie za sobą również negatywne konsekwencje. Minus tego rozwiązania jest szczególnie widoczny w sytuacji, gdy fundacja rodzinna, celem wsparcia beneficjenta w potrzebie, zmuszona jest zbyć posiadany majątek.
Ponadto, 3-letni lock-up aktywów obejmie wszystkie składniki majątku, w tym również udziały oraz akcje. Dotychczas powyższe aktywa były zwolnione z CIT niezależnie od tego, czy wnoszone były do fundacji rodzinnej z zamiarem ich zbycia oraz w jakim terminie fundacja rodzinna faktycznie dokonała ich zbycia. Pod tym względem, nowelizacja wprowadza niekorzystną regulację dla aktywów, które z zasady powinny być łatwo zbywalne. Regulacja ta, znacząco ogranicza potencjał zarobkowy fundacji rodzinnej, wpływając negatywnie na rynek giełdowy w Polsce.
Co istotne, przepisy miały pierwotnie działać retroaktywnie. Planowano, aby lock-up objął aktywa wniesione do fundacji rodzinnej już po 31 sierpnia 2025 r. Niemniej, w wyniku konsultacji społecznych, przesunięto ten termin na 31 grudnia 2025 r. Oznacza to, że do końca roku można wnosić do fundacji rodzinnej aktywa i zbywać je na dotychczasowych zasadach. Wszelkie mienie wniesione począwszy od 1 stycznia 2026 r. będzie już podlegało nowym zasadom.
2. Najem lokali użytkowych
Obecnie dochody z najmu i dzierżawy fundacji rodzinnej korzystają z dość szerokiego zwolnienia z CIT. Jedynym przypadkiem, gdy konieczne jest opodatkowanie takich zysków jest najem lub dzierżawa przedsiębiorstwa, jego zorganizowanej części lub składników majątku służących prowadzeniu działalności przez fundatora, beneficjenta lub podmioty powiązane.
Zgodnie z projektem zmian, fundacja rodzinna nie będzie korzystać ze zwolnienia z CIT przy najmie komercyjnym. Zwolnienie obejmie jedynie długoterminowy najem mieszkaniowy i to tylko taki, w którym fundacja rodzinna wynajmuje nieruchomość osobom fizycznym. Ustawa wprost wyłącza możliwość zwolnienia z CIT jakiegokolwiek najmu krótkoterminowego i najmu o charakterze komercyjnym, w tym w szczególności związanego z usługami zakwaterowania (tzw. aparthotele i condohotele).
Taki kształt regulacji ustawowej kończy spór pomiędzy organami skarbowymi a sądami administracyjnymi w zakresie wprowadzonego na potrzeby podatkowe podziału na najem krótko i długoterminowy. Dotychczasowa, korzystna dla podatnika, linia orzecznicza sądów administracyjnych dopuszczająca nieopodatkowany najem krótkoterminowy w ramach fundacji rodzinnej traci zatem na znaczeniu. To kolejny cios dla fundatorów i beneficjentów fundacji rodzinnej, który istotnie ogranicza możliwość efektywnego zarządzania majątkiem nieruchomym fundacji rodzinnej.
3. Pożyczki jako ukryty zysk
Nowelizacja wypełnia lukę w przepisach dotyczących opodatkowania pożyczek udzielonych przez fundację rodzinną, uzupełniając zakres podmiotowy normy prawnej. Do katalogu ukrytych zysków zaliczone zostaną także pożyczki udzielane fundatorowi i osobom powiązanym (nie tylko beneficjentom).
Dodatkowo, umorzone, przedawnione i nieściągalne należności z takich pożyczek również będą traktowane jako ukryty zysk. Co wyłącza możliwość posługiwania się pożyczkami jako de facto darowiznami na rzecz beneficjentów, fundatorów lub podmiotów powiązanych.
4. Podmioty transparentne podatkowo
Dotychczas wątpliwości budziła kwestia, czy fundacja rodzinna jest zwolniona z CIT w zakresie przystępowania do podmiotów transparentnych podatkowo (opodatkowanych tylko na poziomie wspólnika). Kwestię tę jednoznacznie wykluczyły organy podatkowe w ramach indywidualnych interpretacji podatkowych. Nowelizacja precyzuje przepisy wskazując wprost, że brak jest zwolnienia z CIT w przypadku przystępowania przez fundację rodzinną do podmiotów niebędących podatnikami podatku dochodowego od osób prawnych (transparentnych podatkowo).
Co ciekawe, projekt nowelizacji w pierwotnym brzmieniu wyłączał również ze zwolnienia z CIT zyski fundacji rodzinnej osiągane w ramach funduszy inwestycyjnych zwolnionych z opodatkowania podatkiem dochodowym od osób prawnych. Niemniej, w wyniku konsultacji społecznych sprostowano przedmiotowy przepis wskazując, że brak zwolnienia z CIT dotyczy jedynie funduszy transparentnych podatkowo. W konsekwencji, struktury oparte na funduszach inwestycyjnych zwolnionych z podatku nadal pozostają neutralne podatkowo. Wyłączenie ze zwolnienia z CIT obejmie wyłącznie te fundusze inwestycyjne, które są transparentne podatkowo.
5. Exit tax i CFC
Obecnie fundacja rodzinna z racji ogólnego zwolnienia z podatku dochodowego od osób prawnych nie jest objęta regulacją CFC ani exit tax. W wyniku planowanej nowelizacji ma to jednak ulec zmianie. Począwszy od 1 stycznia 2026 r. fundacja rodzinna zostanie objęta podatkiem od niezrealizowanych zysków (tzw. exit tax) w razie przeniesienia aktywów za granicę. Ponadto, jako wyjątek od zwolnienia z CIT wprowadzono również przepisy dotyczące opodatkowania w ramach CFC. Oznacza to, że od nowego roku fundacja rodzinna będzie również podlegała regulacji dotyczącej zagranicznych spółek kontrolowanych.
Jak było, a jak będzie? Praktyczne porównanie zmian
|
Obszar |
Do 31 grudnia 2025 r. |
Od 1 stycznia 2026 r. |
|
Zbywanie mienia |
Zbycie mienia jest neutralne podatkowo pod kątem CIT, o ile mienie to nie zostało wniesione wyłącznie z zamiarem zbycia. Zbywanie akcji, udziałów i papierów wartościowych zwolnione z CIT bez ograniczeń. |
3-letni lock-up na wszystkich składnikach majątku (także udziały, akcje i papiery wartościowe), a dopiero po jego upływie zbycie majątku zwolnione z CIT. |
|
Najem, dzierżawa i inne podobne |
Zwolnienie z CIT zarówno dla najmu mieszkaniowego, jak i komercyjnego (za wyjątkiem najmu lub dzierżawy przedsiębiorstwa, ZCP lub mienia wykorzystywanego w działalności na rzecz beneficjenta, fundatora lub podmiotu powiązanego). |
Zwolnienie tylko dla długo-terminowego najmu mieszka-niowego. Najem komercyjny, w tym najem krótkoterminowy, będą opodatkowane CIT. |
|
Pożyczki |
Pożyczki dla beneficjentów traktowane jako ukryty zysk. |
Pożyczki dla beneficjentów, fundatorów i osób powiązanych traktowane jako ukryty zysk. Dodatkowo przedawnione lub umorzone należności z pożyczek również będą stanowić ukryty zysk. |
|
Podmioty transparentne podatkowo |
Brak jednoznacznego wyłączenia z CIT zysków osiąganych przez fundację rodzinną z tytułu uczestnictwa w podmiotach transparentnych podatkowo. |
Brak zwolnienia z CIT dla podmiotów transparentnych podatkowo (w tym funduszy inwestycyjnych transparentnych podatkowo). |
|
Exit tax i CFC |
Fundacja rodzinna nie objęta przedmiotowymi regulacjami. |
Podatek od niezrealizowanych zysków (exit tax) i zagranicznych jednostek kontrolowanych (CFC) ma zastosowanie do fundacji rodzinnej. |
Co to oznacza dla fundatorów?
- Do końca 2025 r. można jeszcze wnosić aktywa na „starych zasadach” – bez lock-upu i z szerszym zakresem zwolnień z CIT.
- Od 2026 r. fundacja rodzinna przestanie być neutralna podatkowo w zakresie najmu komercyjnego, exit tax, CFC oraz pożyczek udzielanych na rzecz fundatora i podmiotów powiązanych oraz umorzonych lub przedawnionych należności pożyczkowych.
- Czas vacatio legis warto poświęcić na przeanalizowanie modelu funkcjonowania fundacji rodzinnej oraz zaplanowania dalszych działań związanych z wnoszeniem majątku do fundacji rodzinnej.
Podsumowanie
Fundacja rodzinna pozostaje bardzo atrakcyjnym narzędziem ochrony majątku i planowania sukcesji. Niemniej, trudniej będzie o korzyści podatkowe. Fundatorzy będą musieli bardziej skrupulatnie przeanalizować model funkcjonowania fundacji rodzinnej i majątek jaki będzie do niej wnoszony. Najwięksi przegrani to fundacje nastawione na najem komercyjny i elastyczne obracanie aktywami.
Jeżeli planujesz wniesienie majątku do fundacji rodzinnej, ostatni dzwonek to 31 grudnia 2025 r.. Od 2026 r. podatkowe zasady gry zmienią się diametralnie.
Radca prawny
CHUDZIK i WSPÓLNICY Prawo i Podatki sp. k.
ul. A. Zelwerowicza 41 lok. 2, 90‑147 Łódź
email: sekretariat@chudzik.pl, tel. +48 42 680 23 33
KRS: 1044829, NIP: 7252044673, REGON: 101079331